صرافی FTX چیست؟
صرافی FTX، یکی از صرافی‌های متمرکز ارز دیجیتال محبوب در جهان بود که در سال ۲۰۱۹، توسط کمپانی تجاری آلامدا ریسرچ (Alameda Research)، با شعار «توسط تریدرها و برای تریدرها» تاسیس شد. این صرافی بین‌المللی در زمینه مشتقات ارز دیجیتال با ارائه معاملات OTC، توکن‌های اهرمی و فیوچرز فعالیت می‌کرد و چشم‌اندازی برای تبدیل به برترین صرافی بین‌المللی مشتقات کریپتو داشت.
درواقع می‌توانیم بگوییم که صرافی اف تی ایکس، بعد از بایننس (Binance)، کوین بیس و OKX چهارمین صرافی ارز دیجیتال بین‌المللی در جهان از نظر حجم مبادلاتی بود و حتی در سال ۲۰۱۹، بایننس برای کسب سهام عمده در صرافی FTX، مبلغ زیادی را در این صرافی سرمایه‌گذاری کرد؛ اما به‌دلیل برخی اقدامات اشتباه که در ادامه‌ی این مطلب از آن‌ها صحبت خواهیم کرد، ورشکسته شد و ضربه‌ی بزرگی به جامعه‌ی رمز ارز جهان زد.
توکن رسمی صرافی FTX
توکن محلی و رسمی FTX با نام FTT، که استخوان اصلی این صرافی را تشکیل می‌داد مزایای مهمی برای دارندگان آن داشت که از آن‌ها می‌توان به کارمزدهای معاملاتی پایین‌تر و استفاده از این توکن به‌عنوان وثیقه برای معاملات آتی اشاره کرد. این توکن روی شبکه ERC-20 قرار دارد.
در سال گذشته، رمز ارز FTT رشد بسیار خوبی داشت و توجه‌های زیادی را به خود جلب کرد. این توکن که در سال ۲۰۲۰ قیمتی پایین‌تر از ۴ دلار داشت، در سال ۲۰۲۱ به قیمت ۸۵ دلار رسید و ارزش آن افزایش چشم‌گیری پیدا کرد.
سم بنکمن فرید SBF کیست؟
بنیان‌گذار اصلی FTX، سم بنکمن فرید، با نام اختصاری SBF در دنیای ارزهای دیجیتال شناخته می‌شود. او در سال ۲۰۱۷، شرکت آلامدا ریسرچ را تاسیس کرد که به اعتقاد افراد زیادی، Alameda Research سکوی پرتابی برای SBF بود. در سال ۲۰۲۱ و با فعالیت درخشان صرافی FTX، سم بنکمن فرید ۹۰ درصد از سهام این کمپانی تحقیقاتی را در اختیار داشت.
دارایی خالص Sam Bankman-Fried، در سال گذشته به عدد ۲۶ میلیارد دلار رسید که باعث شد نام او در لیست جوان‌ترین میلیاردرهای جهان جای بگیرد.
سقوط تاثیرگذار بر بازار ارز دیجیتال
دوران سیاه صرافی FTX از تاریخ ۲ نوامبر ۲۰۲۲ (۱۱ آبان‌ماه) آغاز شد. این ماجرا در ابتدا یک دعوای ساده و لفظی بین چانگ پنگ ژائو یا CZ (بنیان‌گذار بایننس) و سم بنکمن فرید به‌نظر می‌آمد، اما در مدت‌زمان کوتاهی مشخص شد که اتفاقی تاثیرگذار درحال وقوع است و مجموع ماجرا باعث ریزش شدید بازار ارزهای دیجیتال شد.
۲ نوامبر / ۱۱ آبان
در تاریخ ۲ نوامبر، ترازنامه‌ای از کمپانی آلامدا ریسرچ افشا شد که نشان می‌داد این شرکت، حجم زیادی از توکن‌های FTT را هولد می‌کند و این نگهداری گسترده، ریسک تامین مالی را در این شرکت به‌شدت بالا می‌برد. این افشاگری برای فعالان ارز دیجیتال، یادآور پروژه‌های مثل لونا و سقوط آن‌ها بود.
۵ نوامبر / ۱۴ آبان
اکانت توییتری Whale Alert، حسابی است که تراکنش‌های کریپتویی نهنگ‌ها را ردیابی و مقدار جابه‌جا شده را با یک توییت اعلام می‌کند. این حساب در تاریخ ۱۴ آبان توییت کرد که چیزی در حدود ۲۳ میلیون توکن FTT با ارزش ۵۸۴ میلیون دلار به صرافی Binance منتقل شده است!
این یکی از بزرگ‌ترین اعداد اعلام شده در تاریخ کل فعالیت حساب Whale Alert بود به همین دلیل توجهات بسیاری را به خود جلب کرد. مقدار توکن اف‌تی‌تی جابه‌جا شده حدود ۱۷ درصد کل توکن‌های عرضه شده بود که باعث نگرانی شدید هولدرهای توکن مخصوص صرافی FTX شد.
۶ نوامبر / ۱۵ آبان
در این روز، چانگ پنگ ژائو (مدیرعامل Binance) اعلام کرد که بایننس تمام دارایی خود از توکن FTT را به فروش می‌رساند و علت این امر را افشاگری‌های اخیر ترازنامه Alameda Research اعلام کرد. CZ گفت فروش تمام سهم دارایی بایننس از FTT، به‌دلیل حجم بالا زمان زیادی خواهد برد و Binance این فروش را به‌نحوی مدیریت می‌کند که تاثیر منفی روی بازار ارزهای دیجیتال نداشته باشد، اما اشاره دقیقی به این‌که چه تعداد یا چه مبلغی از این توکن را می‌فروشد نکرد.
تصمیم و صحبت‌های شخص CZ، در مدت‌زمانی کوتاه موج وحشت بزرگی در دل فعالان بازار کریپتو کارنسی انداخت و باعث ریزش قیمت‌های شدیدی در این بازار شد.
چانگ پنگ ژائو در همین روز اعلام کرد که انتقال ۲۳ میلیون توکن اف‌تی‌تی در روز گذشته، توسط بایننس انجام شده و «بخشی از تلاش Binance» برای فروش دارایی خود از FTT بوده!
کارولین الیسون، مدیرعامل آلامدا ریسرچ در پی این اتفاقات، در حساب توییتری خود به CZ پیشنهادی داد:
نوامبر / ۱۶ آبان
با توجه به گسترش شایعات درباره ریزش ارز FTT و نزدیک شدن FTX به ورشکستگی، کاربران اف‌تی‌ایکس از ترس سقوط این صرافی، با بالاترین سرعت ممکن اقدام به خروج دارایی‌های خود از این صرافی ارز دیجیتال بین‌المللی کردند. بررسی‌های رسمی نشان می‌دهد که در هفته‌ی منتهی به ۷ نوامبر، ۴۵۱ میلیون دلار استیبل کوین از صرافی FTX خارج شده است. هم‌زمان با برداشت‌های متعدد کاربران، گزارش‌هایی درباره کند شدن و یا حتی ناممکن شدن عملیات برداشت شنیده شد.
البته FTX به گله‌های کاربران در این زمینه واکنش نشان داد و اعلام کرد که همه‌چیز عادی و تحت کنترل است.
هم‌چنین در همین روز، SBF با انتشار چند توییت ادعا کرد که یک رقیب (بایننس)، برای ضربه زدن به FTX براساس شایعات غلط تلاش می‌کند و وضعیت دارایی‌های کاربران در صرافی FTX خوب است و تمامی درخواست‌های برداشت پردازش و انجام خواهند شد.
در ادامه چانگ پنگ ژئو، درخواست مدیرعامل Alameda Research را رد کرد و اعلام کرد که ترجیح می‌دهد در بازار آزاد فعالیت کند.
۸ نوامبر / ۱۷ آبان
تحلیلگران بسیاری از روز ۷ آبان شروع به هشدار درمورد سقوط شدید قیمت FTT کردند. در تاریخ ۸ نوامبر، طی مدت‌زمان کوتاهی، ارزش توکن‌های اف‌تی‌تی از ۲۲ دلار به ۱۵ دلار سقوط کرد. این سقوط و زیر سوال رفتن اعتبار صرافی مشهوری چون FTX، باعث شد که قیمت ارزهای دیجیتال دیگر نیز رو به سقوط برود.
در ۸ نوامبر SBF در نقض صحبت‌های روز گذشته خود، اعلام کرد که می‌خواد با CZ جهت رفع بحران نقدینگی توافق کند و تمام کاربران اف تی ایکس بازپرداخت سرمایه خود را به نسبت ۱:۱ دریافت خواهند کرد. CZ هم این توافق و احتمال خرید صرافی FTX توسط بایننس را با شرط «عدم توافق نهایی» اعلام کرد. با این شرط از لحاظ قانونی بایننس می‌توانست تا آخرین لحظات از نهایی کردن معامله خودداری کند و Binance درنهایت با توجه به بدهی سنگین FTX، معامله را فسخ کرد.
۱۱ نوامبر / ۲۰ آبان
بعد از یک هفته، نهایتا تمام هلدینگ FTX به‌همراه ۱۳۰ شرکت زیر مجموعه‌ی خود، به‌طور رسمی اعلام ورشکستگی کرد و سم بنکمن از سمت خود استعفا داد.
در همین تاریخ فاجعه‌ی دیگری نیز رقم خود؛ صرافی FTX هک شد و میلیون‌ها دلار از حساب‌های صرافی دزدیده شد. طبق گزارشات ارزش دارایی‌های هک شده ۳۸۳ میلیون دلار بوده.
کارشناسان حوزه کریپتو می‌گویند که هک شدن صرافی، درست آن هم بعد از ورشکستگی، ما را به فردی با رتبه بالا در همین صرافی می‌رساند که در بدترین زمان ممکن، مانند یک آماتور مرتکب اشتباه شده است.
پشیمانی SBF از اعلام ورشکستگی FTX
سم بنکمن از اعلام ورشکستگی صرافی FTX، صراحتا اعلام پشیمانی کرد و به گزارشگر VOX اعلام کرد که قبول دارد اشتباهات متعددی مرتکب شده، اما بزرگ‌ترین آن‌ها اعلام ورشکستگی اف‌تی‌ایکس بوده. SBF معتقد است که اگر این اقدام را نکرده بود، می‌توانست ۷۰ درصد از مشکلات را حل کند و کاربران تا یک ماه آینده می‌توانستند دارایی‌های خود را برداشت کنند.
زمستان کریپتو بهار می‌شود؟
با اتفاقی که برای صرافی FTX افتاد، زمستان کریپتو آغاز شد؛ قیمت تمامی ارزهای دیجیتال ریزش قابل توجهی پیدا کرد و نوسانات زیادی در بازار رمز ارزها دیده شد؛ در پی این نوسانات، خرید و فروش رمز ارزهای مختلف نیز بالا رفت. اما تحلیلگران معتقدند که بازار دوباره در زمانی نه چندان دور و نه چندان نزدیک، روزهای اوج خود را می‌بیند.
بر اساس تحلیل‌ها و تجربیات، برخی فعالان پیش‌بینی می‌کنند که بازار هنوز به پایین‌ترین حد خود نرسیده است و در سال ۲۰۲۴ همه‌چیز کاملا عوض می‌شود و زمستان کریپتویی در ابتدای راه بهار شدن قرار می‌گیرد.
پادکست اکسکونومی و حواشی صرافی FTX
محمدرضا آذرگون، در این قسمت از پادکستِ اکسکونومی، درمورد ورشکستگی صرافی اف تی ایکس، فرضیه‌های محتمل و تئوری‌های توطئه‌ی این ماجرا برای شما بیشتر خواهد گفت:
