الحق که شبکۀ اتریوم سر گردنۀ دنیای کریپتوکارنسی است؛ اگر روی این بلاکچین تراکنش انجام داده باشید، میدانید که بخشی قابل توجه از کل تراکنش به عنوان کارمزد برداشته میشود. کارمزد یا گس اتریوم، موضوع این مقاله است و میخواهیم آن را زیر ذره بین ببریم. البته که تراکنش مختص شبکۀ اتریوم نیست؛ حتی اگر قرار باشد با سیستم بانکی کشور کارت به کارت کنید هم باید کارمزد بدهید؛ منتهی مشکل موجود در رابطه با کارمزدهای این بلاک چین، هزینۀ نسبتاً زیاد آنها است. راجع به همۀ اینها صحبت میکنیم؛ اما به نوبت! اول بیایید تعریفی برای ETH Gas Fee داشته باشیم.
منظور از گس اتریوم چیست؟
استفاده از بلاکچین اتریوم هزینه دارد! این هزینه در قالب گس اتریوم یا ETH gas که در واقع همان کارمزد است پرداخت میشود. پس منظور از این عبارت، کارمزد تراکنشی است که میخواهید روی بلاکچین اتریوم انجام دهید؛ البته خب این بلاکچین تواناییهای بسیاری دارد و یکی از قابلیتهایش امکان اجرای قراردادهای هوشمند است؛ برای اجرای قراردادهای هوشمند هم باید تراکنش یا همان گس بدهید.
پیشنهاد خواندن: اگر میخواهید با قراردادهای هوشمند یا Smart Contracts آشنا شوید، مقالۀ قرارداد هوشمند چیست را بخوانید. از گس اتریوم برای تأمین انرژی مورد نیاز ماینرهای این شبکۀ بلاکچین، جهت انجام تراکنشها استفاده میشود. همچنین، گس کاربرد امنیتی هم دارد؛ به این صورت که بهخاطر بالا بودن هزینۀ تراکنش، کاری میکند که اسپم کردن شبکه برای کاربران مخرب مقرون به صرفه نباشد.
ضمناً، خوب است بدانید که نام دیگر گس gwei است که مخفف gigawei محسوب میشود. هر gwei برابر با یک میلیاردم اتریوم است؛ پس کارمزد این بلاکچین، همواره با اتریوم که توکن اصلی شبکه است محاسبه و پرداخت میشود. این کارمزدها رویکرد بسیار خوبی برای تداوم فعالیت ماینرهای اتریوم محسوب میشوند و همانطور که گفتیم، نقش پررنگی در تأمین امنیت آن ایفا میکنند؛ منتهی با این وجود، gwei منفورترین بخش تمام وجودیت اتریوم است؛ البته که همۀ مردم از پرداخت کارمزد فراری هستند؛ اما کارمزد این شبکه یا همان گس اتریوم، مشخصاً بهخاطر خیلی گران بودن (مخصوصاً هنگام شلوغی شبکه)، مایۀ آزار کاربران است.
جلوتر میفهمیم که چرا gwei بالا است؛ اما قبل از آن، بیایید ببینیم اصلاً چرا گس وجود دارد. بلاکچین اتریوم، مثل تمام بلاکچینها، متشکل از مجموعهای کامپیوترها است؛ هرگونه فعالیتی در این شبکه، اعم از انجام تراکنش یا اجرای قراردادهای هوشمند، نیازمند منابعی برای تأمین توان پردازشی است؛ یعنی کامپیوترها باید انرژی مصرف کنند تا تراکنشها روی این شبکه صورت بپذیرند. پس میتوان گفت هزینۀ نگهداری از این کامپیوترها با کارمزدی که در ازای هر فعالیت دریافت میشود، تأمین میگردد. به همین خاطر گس وجود دارد و در واقع همین کارمزدها بودند و هستند که این بلاکچین را طی سالهای اخیر سرپا نگه داشتند. قبل از این که به بخش بعدی برویم، این را هم بگوییم که Gas Fee یا همان کارمزد تراکنش به دو بخش تقسیم میشود:
- Base Fee
- Priority Fee
اولی مقداری از کارمزد است که سوزانده یا اصطلاحاً Burn میشود؛ یعنی برای همیشه از چرخه خارج و فدای پیشگیری از تورم و کاهش ارزش اتریوم میشود. دومی اساساً باجی است که به ماینرها میدهید تا تراکنش شما را در الویت قرار دهند! شیک تر بگوییم: Priority Fee انعامی است که به ماینرها میدهید تا تشویق شوند تراکنش شما را در الویت بگذارند. Base Fee دست ما نیست؛ ولی Priority Fee را ما تعیین میکنیم؛ یعنی میتوان آن را بالا برد تا اطمینان از صورت گرفتن تراکنش حاصل شود؛ حتی در زمانهایی که شبکه خیلی شلوغ باشد. حالا بیایید ببینیم پولی که بابت تراکنش روی بلاکچین اتریوم پرداخت میشود، به دست چه کسانی می رسد.
پول گس به حساب چه کسی مینشیند؟
همانطور که گفتیم، Base Fee کلاً از چرخه خارج میشود و به هیچکس تعلق نمیگرد؛ اما Priority Fee به چه کسی میرسد؟ بلاکچین اتریوم در گذشته با مکانیزم Proof-of-Work یا PoW کار میکرد؛ در آن زمان، ماینرها تنها دریافتکنندۀ کارمزدهای تراکنشها بودند؛ اما مدتی است که مکانیزم Proof-of-Stake یا PoS جایگزین PoW شده است. حالا علاوه بر ماینرها، کسانی که این رمزارز را استیک کردهاند هم در کارمزدها شریک هستند. منظور از Stake کردن، قفل کردن مقداری اتریوم در یک قرارداد هوشمند است؛ هدف از این کار، مشارکت در پردازش تراکنشها است.
به بیانی دیگر، کسی که اتریوم استیک میکند، مثل فردی است که مقداری پول در بانک بهصورت سپرده قرار میدهد و بابت آن از بانک سود میگیرد. از آن قراردادهای هوشمندی که اتریومها را قفل میکند، برای تأیید درستی تراکنشها استفاده میشود. بهعنوان پاداش این کار، مقداری از کارمزد تراکنش به آنها داده خواهد شد. پس در حال حاضر، Priority Fee بین ماینرها و استیکرها تقسیم میشود. Base Fee هم که همچنان سوزانده میشود. خب میخواهیم نحوه محاسبه گس اتریوم را برایتان توضیح دهیم؛ ولی قبل از آن، بیایید روال شکلگیری یک تراکنش روی این بلاکچین را از ابتدا تا انتها بررسی کنیم.
روال انجام یک تراکنش روی بلاکچین اتریوم چگونه است؟
فرض کنید قصد خرید اتریوم دارید تا آنها را به کیف پولتان منتقل کنید. روال کار از شروع تا پایان به شکل زیر خواهد بود:
- تراکنش را آغاز میکنید: سراغ پلتفرم یا صرافی انتخابی خودتان میروید و تراکنش (که در مثال ما خرید اتریوم است) را آغاز میکنید. باید مقدار اتریوم مدنظرتان را انتخاب و روال پرداخت هزینۀ آن را طی کنید.
- Gas Fee تخمینی را تأیید میکنید: پلتفرمی که سراغش رفتهاید، تخمینی از هزینۀ تراکنش بلاکچین اتریوم در آن زمان نشانتان میدهد. بسیاری از پلتفرمها، بهصورت خودکار مقدار گس مورد نیاز برای تکمیل تراکنش را پیشنهاد میکنند. اگر بلاکچین مقدار Gas Fee پیشبینی شده را بپذیرد، میتوانید تراکنش را ثبت کنید تا پردازش شود.
- تراکنش به بلاکچین اتریوم فرستاده میشود: سفارش خرید ETH شما به شبکۀ اتریوم ارسال خواهد شد. تمام اطلاعات لازم همراه با نهایت مقدار گسی که حاضرید بپردازید در این تراکنش وجود دارد.
- یک Staker بلاکی جدید میسازد: استیکرها که نقش تأییدکنندههای این بلاکچین را دارند، بعد از انتخاب تراکنشی که میخواهند تأییدش کنند، بلاکی برای آن میسازند. طبیعتاً در بیشتر مواقع، تراکنشهایی که گس بالاتری دارند زودتر انتخاب خواهند شد؛ چون سود بیشتری برای استیکر دارند. زمانی که تراکنشتان به یک بلاک تبدیل و به بلاکچین افزوده شود، تکمیلشده محسوب میشود.
- موجودی کیف پولتان بهروزرسانی میشود: بعد از اینکه تراکنش در قالب یک بلاک وارد بلاکچین شود، موجودی اتریوم روی کیف پولتان بهروزرسانی میشود؛ کل تراکنش میشود مقدار اتریومی که خریدید، بهاضافۀ کارمزد یا همان گس اتریوم.
- Staker یا همان تأییدکننده کارمزد را دریافت میکند: آن تأییدکنندهای که مهر درستی را روی تراکنشتان کوبید و آن را پردازش کرد، بخشی از Priority Fee را دریافت میکند؛ Base Fee هم که سوزانده میشود.در بخش بعدی، قاعده و قانون محاسبۀ گس اتریوم را بررسی میکنیم.
نحوه محاسبه گس اتریوم چگونه است؟
بالاتر هم گفتیم که کارمزد انجام تراکنشها روی بلاکچین اتریوم، با توکن اصلی این شبکه، یعنی همان اتریوم پرداخت میشود. البته که با وجود گران بودن تراکنش روی این شبکه، مقدار مبلغی که باید بهعنوان کارمزد بپردازید، خیلی کمتر از 1 اتریوم است! همانطور که اشاره کردیم، نام دیگر گس اتریوم gwei است و هر واحد آن یک میلیاردم اتریوم است؛ یعنی اگر در هنگام انجام تراکنشتان gwei برابر با 100 باشد، باید 0.0000001 اتریوم بهعنوان Base Fee بپردازید. بعد از آپدیت لندن یا همان هارد فورک لندن، ساختار به کلی تغییر کرد و حالا مجموع کارمزد بهشکل زیر محاسبه میشود:
مجموع کارمزد = گس لیمیت (Gas Limit) * (Base Fee + Priority Fee)
بالاتر با Base Fee و Priority Fee آشنا شدیم. بیاید ببینیم منظور از گس لیمیت (Gas Limit) یا Gas Unit چیست. گس لیمیت نشاندهندۀ نهایت کارمزدی است که حاضر هستید برای یک تراکنش پرداخت کنید. بله میتوانید مقدار گس را خودتان تعیین کنید، متنهی انجام دقیق و محتاطانۀ این کار بسیار مهم است. باید توجه داشته باشید که انواع مختلف تراکنش روی این بلاکچین، برای تکمیل شدن نیازمند مقدار گس متفاوتی هستند.
نکته: اگر گس لیمیت را کمتر از مقدار کارمزد لازم برای تکمیل تراکنش تعیین کنید، نهتنها تراکنش صورت نمیگیرد، بلکه آن مقدار گس که تعیین کردهاید هم از حسابتان خارج میشود؛ چون ماینر به هر حال برای پردازش تراکنشتان تلاش کرده است و فارغ از اینکه کار تکمیل شده است یا نه، کارمزدش را دریافت میکند. اجازه دهید با یک مثال فرمول مجموع کارمزد را بررسی کنیم.
فرض کنید میخواهید 1 اتریوم به کیف پول دوستتان منتقل کنید و میانگین گس برای تکمیل انتقال اتریوم برابر با 23000 gwei باشد؛ پس همان مقدار را بهعنوان گس لیمیت تعیین میکنید. فرضاً که در لحظۀ انتقال، حداقل کارمزد لازم برای انجام شدن تراکنش یا همان Base Fee برابر با 150 gwei باشد؛ اما از آنجایی که میخواهید تراکنش زودتر صورت بگیرد، تصمیم میگیرید انعامی معادل 20 gwei هم تقدیم ماینرها و استیکرها کنید. در چنین شرایطی، متغیرهای فرمول به حالت زیر درمیآیند:
مجموع کارمزد برای انتقال 1 اتریوم: 23 هزار gwei * (150 gwei + 20 gwei)
بعد از انجام محاسبات، میفهمیم مجموع کارمزد میشوند 3910000 gwei. یا به عبارتی، 0.00391 اتریوم (نزدیک 8 دلار هنگام نگارش این مقاله).
همۀ اینها یعنی 1.00231 اتریوم به بلاکچین این رمزارز منتقل میکنید و 1 اتریوم در حساب دوستتان مینشیند. اما چرا کارمزد شبکۀ اتریوم همیشه انقدر بالا است. طوری که واقعاً اعصاب کاربر را به هم میریزد.
دلیل بالا بودن گس اتریوم چیست؟
حالا که با نحوه محاسبه گس اتریوم آشنا شدیم، درک چرایی بالا بودن این کارمزد هم تا حد زیادی راحت شده است. دو فاکتور اصلی که باعث بالا بودن این مقدار میشوند، موارد زیر هستند:
- محاسبۀ کارمزد با واحد gwei که مقدار بسیار اندکی اتریوم است؛
- متغیرهای فرمول مجموع کارمزد شبکۀ اتریوم.
اجازه دهید سادهتر بگوییم که چرا گس اتریوم زیاد است.
اتریوم قیمت زیادی دارد!
اولین دلیل این گرانی، بالا بودن قیمت اتریوم است. اگر تجربۀ خرید ارز دیجیتال را داشته باشید و این دنیا را بشناسید، میدانید اتریوم بعد از بیتکوین، ارزشمندترین رمزارز است. شبکۀ اتریوم بهخاطر قابلیتهایش مثل امکان میزبانی از NFTها و DeFiها، کاربران زیادی را سمت خود جلب کرده است و همین موضوع یکی از دلایل قیمت بالای این رمزارز به حساب میآید. یادتان باشد کارمزد این شبکه با gwei محاسبه میشود که نشاندهندۀ مقداری اتریوم است؛ هرچند مقداری بسیار اندک!
بالا بودن Base Fee
همانطور که بالاتر دیدید، فرمول محاسبۀ مجموع کارمزد تراکنش روی بلاکچین اتریوم کاملاً داینامیک است. گفتیم Base Fee حداقل مقدار گس لازم برای تکمیل تراکنش است. مقدار Base Fee، با توجه به میزان تقاضاها برای ثبت تراکنش تغییر میکند؛ مسلماً هرچقدر تقاضا بیشتر باشد، Base Fee هم بیشتر خواهد بود. بیشتر از 3000 اپلیکیشن غیرمتمرکز یا dapps روی این بلاکچین قرار دارد. تراکنشهای مربوط به همۀ این اپلیکیشنها، در کنار تراکنشها کاربران دیگر، روی بلاکچین اتریوم سرانجام میگیرند. این اپلیکیشنها بهتنهایی روزانه 100 هزار کاربر فعال روی این شبکه دارند و هر روز حوالی 250 هزار تراکنش از جانب آنها ثبت میشود. خلاصه که این تقاضای زیاد Base Fee را بالا میبرد و در نهایت، گس اتریوم گران تمام میشود. بیایید کمی به عقب برگردیم. چرا چنین چیزی مسئلۀ مهمی است؟ چرا ما مقالهای راجعبه این موضوع نوشتهایم و شما دارید آن را میخوانید؟
چرا گس اتریوم مسئلۀ مهمی است؟
اگر به هر شکلی با بلاکچین اتریوم سروکار دارید، چه خرید رمزارز، چه انتقال، چه استفاده از اپلیکیشنهای قرارگرفته روی این شبکه و…، هم باید بهخوبی گس اتریوم را بشناسید و هم برای کاهش آن تا پایینترین حد ممکن برنامه داشته باشید. کلاً در هر نوع تراکنش مالی و سرمایهگذاری، باید نهایت تلاشتان را بکنید تا کارمزد به حداقل برسد. شاید کارمزد یک تراکنش خیلی به چشم نیاید، اما در نهایت، جمع شدن آنها روی هم، نمایانگر عدد قابلتوجهی میشود؛ پس حتی کارمزدهای نسبتاً کم هم در آخر مثل قطرهای به آب دریا اضافه میشوند.
اگر به این موضوع بیتوجهی کنید، ممکن است اثر مخربش را در نهایت روی سودآوری کل پورتفولیوی خود مشاهده کنید. خریدوفروش مداوم روی شبکۀ اتریوم و مشارکت در اپلکیشنهای قرارگرفته روی این بلاکچین، شما را وادار به پرداخت کارمزدهایی میکند که دائماً در حال افزایش یافتن هستند. ضمناً فراموش نکنید که گس اتریوم بر خلاف انواع دیگر کارمزد (مثلاً کارمزد کارتبهکارت) ثابت نیست و میتواند بهصورت نمایی زیاد شود؛ چون فرمول محاسبۀ آن که بالاتر معرفیاش کردیم، کاملاً داینامیک است.
میتوان Gas Fee در شبکۀ اتریوم را مثل ROI یا نرخ بازگشت سرمایه در نظر گرفت. اگر میخواهید عدد این نرخ بالا باشد، نباید ارزش زیادی برای تراکنشها روی این شبکه تعیین کنید؛ چون مجبور میشوید کارمزد زیادی برای آنها بپردازید. حرکت هوشمندانهای که سرمایهگذارهای حرفهای سراغش میروند، تلاش حداکثری برای کاهش این کارمزد تا جای ممکن است. حالا بیایید ببینیم چطور میتوان گس را به پایینترین حد رساند.
راههای پایین آوردن هزینۀ گس
صفر کردن این عدد غیرممکن است! همانطور که گفتیم، Base Fee، حداقل گس لازم برای انجام تراکنش را نشان میدهد و عدد آن هیچوقت صفر نیست؛ ولی راهکارهایی وجود دارند که با استفاده از آنها میتوان مقدار آن را به حداقل رساند.
صبور باشید و منتظر زمان مناسب بمانید!
با اینکه گس لیمیت توسط کاربر تعیین میشود، چون باید عدد معقولی برای آن ثبت کنید، امکان کاهش خیلی زیاد آن وجود ندارد! اما روشهایی هستند که با به کار گیری آنها میتوان از طریق کاهش Base Fee و Priority Fee یا Tip، مجموع هزینۀ کارمزد را کمتر کرد. مشخصاً برای کاهش کارمزد بهواسطۀ پایین آمدن Base Fee، میتوانید زمانی تراکنشتان را انجام دهید که شبکۀ اتریوم خلوت است.
یادتان است که گفتیم Base Fee با توجه به تقاضای کاربران در استفاده از بلاکچین تعیین میشود؟ پس هرچقدر تقاضا کمتر باشد، Base Fee هم پایینتر میآید. وقتی برای دسترسی به بلاکچین، به مصرف انرژی بیشتری نیاز باشد، کارمزد هم بیشتر میشود. انرژی بیشتری زمانی لازم میشود که افراد زیادی قصد استفاده از شبکه را داشته باشند! بنابراین، اگر میخواهید Base Fee کمتر باشد تا در نهایت کارمزد کمتری بپردازید، باید زمانی را پیدا کنید که تقاضا برای بلاکچین اتریوم در حداقلیترین حالت ممکن باشد؛ یعنی شبکه خلوت باشد. معمولاً تعطیلات آخر هفته (برای خارجیها، یعنی شبنه و یکشنبه) زمان مناسبی برای انجام این کار است.
راهکار دیگر برای کاهش مجموع کارمزد پرداختی، کاهش tip است. یادتان باشد tip یا همان Priority Fee، هزینهای اضافی است که برای تسریع تراکنش میپردازیم؛ یعنی هرچقدر مقدار آن بالاتر باشد، تراکنش هم سریعتر تکمیل میشود. اگر عجله ندارید و برایتان مهم نیست که تراکنش کی سرانجام میگیرد، Tip را تا جای ممکن پایین بیاورید تا بیجهت هزینۀ اضافی نپردازید.
تعیین محدودیت برای حداکثر کارمزد در تراکنشها
میتوانید برای هر تراکنش، نهایت مقدار کارمزدی که حاضرید بپردازید را تعیین کنید؛ این کار، یکی از روشهای کاهش گس اتریوم است. محدودیت تعیین کردن، به شبکۀ اتریوم میگوید شما حاضرید n مقدار gwei برای تراکنش بپردازید و این عدد حداکثری است. مقدار مشخصشده به شبکۀ اتریوم فرستاده میشود و بعد از تکمیل تراکنش، بلاکچین مابقی مبلغ را به حسابتان باز میگرداند. مثلاً ممکن است بگویید حاضرید برای فلان تراکنش 20 هزار gwei بپردازید؛ در حالی که تراکنش فقط 19 هزار gwei کارمزد لازم دارد؛ در این حالت، شبکه هزار gwei به شما برمیگرداند.
این کار هم کمکتان میکند مقدار کارمزد را کاهش دهید و هم خیالتان راحت میشود که بیشتر از چیزی که مدنظرتان است برای انجام یک تراکنش نمیپردازید. اجازه دهید یادآوری کنیم که تعیین محدودیت کمتر از مقدار گس لازم برای تکمیل تراکنش، اشتباه بسیار بزرگی است؛ چون علاوهبر اینکه تراکنش انجام نمیشود، مقدار گس تعیینشده را هم از کف خواهید داد.
راهکارهای لایۀ دوم اتریوم
میتوانید سراغ راهحلهای مقیاسپذیری لایه 2 اتریوم بروید و اینطوری کارمزد کمتری بپردازید. از افزونههایی صحبت میکنیم که متعلق به شبکۀ اتریوم هستند و هدف آنها افزایش سرعت و تعداد تراکنشهای تکمیلشده در هر ثانیه است. دو مورد از معروفترین این راهکارها Arbitrum و dYdX هستند. آنها خارج از بلاکچین فعالیت میکنند؛ یعنی تراکنشها را بهصورت جداگانه از شبکۀ اتریوم مورد پردازش قرار میدهند؛ با وجود اینکه انواع متعددی از آنها وجود دارد، همگی روال کار مشابهی را دنبال میکنند. به این ترتیب که تراکنشها خارج از شبکه پردازش میشوند و بعداً مورد تأیید بلاکچین قرار میگیرند و به شبکه افزوده میشوند.
فلشبک بزنیم به فرمول مجموع کارمزد؛ بالاتر گفتیم که وارد کردن اعداد بسیار پایین برای گس لیمیت ممکن نیست؛ اما با استفاده از این راهکار، یعنی راهحلهای لایۀ دوم، میتوان مقدار آن در فرمول را به حداقل رساند؛ چون تعامل با بلاکچین فقط برای تأیید تراکنش برقرار میشود، ماینرها به انرژی (گس) بسیار کمتری نیاز خواهند داشت؛ پس اگر برای گس لیمیت اعداد کم تعیین کنید، مشکلی پیش نمیآید. علاوه بر اینها، راهحلهای لایۀ دوم شبکه را خلوتتر میکنند و Base Fee را برای تمام کاربران پایین میآورند. خب این هم از این؛ قبل از اینکه سراغ جمعبندی برویم، بیایید راجعبه چند سؤال پرتکرار در رابطه با این موضوع پاسخ دهیم.
سؤالات متداول دربارۀ گس اتریوم
در این بخش، به 3 سؤال که احتمالاً ذهن بسیاری از شما را درگیر کرده است پاسخ خواهیم داد.
هارد فورک لندن و تأثیرش بر گس اتریوم
بالاتر به این موضوع اشارۀ مختصری داشتیم. هارد فورک لندن که یکی از مهمترین آپدیتهای اتریوم بود، نحوه محاسبه گس اتریوم را تغییر داد. اقدامی که به ثبات بیشتر و البته پیشبینی راحتتر کارمزد انجام تراکنش روی این شبکه منجر شد.
عوامل مؤثر بر عدد گس اتریوم
پارامترهای زیاد و گوناگونی روی گس اتریوم تأثیر میگذارند. میزان شلوغی شبکه، میزان پیچیدگی تراکنش، گس لیمیت، Priority Fee، Base Fee، میزان تقاضا برای تعامل با بلاکچین اتریوم، راهکارهای لایۀ دوم اتریوم، قیمت روز ETH و… جزو مهمترین این پارامترها هستند.
چطور از گس اتریوم بهصورت لحظهای با خبر شویم؟
بهترین راه برای مطلع شدن از عدد لحظهای ETH gas fee، استفاده از سایتهایی مثل Etherscan و GasNow است. خب دیگر وقت به پایان رساندن این مقاله است.
گس اتریوم؛ کارمزدی که راه گریزی از آن وجود ندارد!
در این مقاله بررسی کردیم که گس اتریوم چیست. فهمیدیم منظور کارمزدی است که باید بابت تراکنش روی بلاکچین پرداخته شود. فهمیدیم چرا این موضوع اهمیت دارد و چرا معمولاً عدد این کارمزد نسبتاً زیاد است؛ نحوه محاسبه آن را یاد گرفتیم و متوجه شدیم با اینکه امکان صفر کردن آن وجود ندارد، ولی میتوان با به کارگیری برخی راهکارها، میزان آن را به حداقل رساند. خلاصه که سعی کردیم مقالهای کامل و درخور تقدیمتان کنیم و فکر میکنیم در این امر موفق شده باشیم. اگر همچنان سؤالی در رابطه با این موضوع دارید، حتماً در قسمت نظرات آن را با ما مطرح کنید.
منابع: Brittanica Money | Investopedia | CoinDesk