در دنیای بلاکچین و رمزارزها، حریم خصوصی، امنیت و مقیاس‌پذیری سه چالش اساسی هستند که توسعه‌دهندگان همواره به دنبال حل آنها بوده‌اند. تکنولوژی اثبات دانش صفر (Zero-Knowledge Proofs – ZKP) یکی از راهکارهای نوآورانه‌ای است که با افزایش حریم خصوصی، بهینه‌سازی پردازش داده‌ها و کاهش هزینه‌های تراکنش، انقلابی در فناوری بلاکچین ایجاد کرده است. می‌خواهیم با هم مفهوم ZKP، انواع آن، بلاکچین‌های پیشرو در این حوزه و کاربردهای فراتر از بلاکچین را بررسی خواهیم کرد.
Zero-Knowledge Proof چیست؟
اثبات دانش صفر (ZKP) یک تکنیک رمزنگاری پیشرفته است که به یک فرد (اثبات‌کننده) این امکان را می‌دهد که درستی یک ادعا را بدون افشای اطلاعات مربوطه به فرد دیگر (تأییدکننده) اثبات کند.
ویژگی‌های کلیدی ZKP
- کامل بودن (Completeness) : اگر ادعا صحیح باشد، تأییدکننده می‌تواند از صحت آن اطمینان حاصل کند.
- درستی (Soundness): اگر ادعا نادرست باشد، احتمال این که تأییدکننده قانع شود، بسیار پایین است.
- دانش صفر (Zero Knowledge): هیچ اطلاعات اضافی درباره ادعا در اختیار تأییدکننده قرار نمی‌گیرد.
انواع Zero-Knowledge Proof در بلاکچین
برای Zero-Knowledge Proof در بلاکچین دو روش وجود دارد که در ادامه آنها را بررسی خواهیم کرد؛
دو روش اصلی برای پیاده‌سازی ZKP وجود دارد:
-
ZK-SNARKs (Zero-Knowledge Succinct Non-Interactive Argument of Knowledge)
ویژگی‌ها
- اثبات‌های کم‌حجم و سریع
- نیاز به (Trusted Setup) راه‌اندازی اولیه قابل اعتماد
- پردازش کم‌هزینه و مناسب برای بلاکچین‌های عمومی
بلاکچین‌های استفاده‌کننده
- Zcash استفاده برای تراکنش‌های محرمانه
- Ethereum (zk-Rollups مانند zkSync و Polygon zkEVM)
- Ethereum zk-Rollups مانند zkSync و Polygon zkEVM
- Mina Protocol : بلاکچینی سبک و مبتنی بر ZKP
-
ZK-STARKs (Zero-Knowledge Scalable Transparent Argument of Knowledge)
ویژگی‌ها
- عدم نیاز به Trusted Setup برخلاف SNARKs
- مقیاس‌پذیری بالاتر و امنیت بیشتر در برابر حملات کوانتومی
- حجم اثبات‌های بزرگ‌تر در مقایسه با SNARKs
بلاکچین‌های استفاده‌کننده
- StarkNet: مقیاس‌پذیری برای شبکه اتریوم
- Immutable X : بهینه‌سازی پردازش NFTها
مزایای Zero-Knowledge در بلاکچین
برای Zero-Knowledge در بلاکچین این مزیتها وجود دارد؛
- حریم خصوصی بالا: کاربران می‌توانند تراکنش‌ها را بدون افشای جزئیات انجام دهند.
- افزایش مقیاس‌پذیری: بهینه‌سازی پردازش داده‌ها و کاهش بار بلاکچین‌های عمومی.
- کاهش هزینه گس: مخصوصاً در zk-Rollups که هزینه تراکنش‌های اتریوم را کاهش می‌دهند.
- امنیت بیشتر: کاهش خطر حملات سایبری و فاش شدن اطلاعات کاربران.
کدام بلاکچین‌ها از تکنولوژی ZKP استفاده می‌کنند؟
در بلاکچین‌های زیر شاهد استفاده از ZKP هستیم؛
- Ethereum: zk-Rollups مانند zkSync، StarkNet، Polygon zkEVM
- Zcash امکان انجام تراکنش‌های خصوصی
- ترکیب مقیاس‌پذیری و حریم خصوصی
- Mina Protocol : بلاکچینی فوق‌سبک با استفاده از ZK-SNARKs
معامله توکن‌های مبتنی بر Zero-Knowledge در اکسکوینو
اگر به پروژه‌های پیشرو در حوزه Zero-Knowledge Proofs علاقه‌مند هستید، اکسکوینو این امکان را فراهم کرده است که رمزارزهای مرتبط با این فناوری را به‌راحتی معامله کنید.
- Ethereum (ETH) میزبان zk-Rollups مانند zkSync و StarkNet
- Zcash (ZEC) پیشگام در تراکنش‌های کاملاً خصوصی با ZK-SNARKs
- Polygon (MATIC) پیشرو در مقیاس‌پذیری با Polygon zkEVM
- Mina Protocol (MINA) سبک‌ترین بلاکچین مبتنی بر ZK-SNARKs
- StarkNet (STRK) مقیاس‌پذیری بالای اتریوم با ZK-STARK
- Immutable X (IMX) افزایش کارایی و کاهش هزینه در NFTها
- zkSync یکی از برترین zk-Rollups برای کاهش هزینه تراکنش‌های اتریوم
هم‌اکنون می‌توانید این توکن‌ها را در اکسکوینو خرید، فروش و معامله کنید.
کاربردهای Zero-Knowledge فراتر از بلاکچین
علاوه‌بر بلاکچین از Zero-Knowledge می‌توان در موارد زیر هم استفاده کرد؛
- احراز هویت دیجیتال بدون نیاز به افشای اطلاعات (مثلاً ورود به سایت بدون رمز عبور
- افزایش امنیت در تراکنش‌های بانکی و مالی
- حفاظت از داده‌های شخصی در شبکه‌های اینترنت اشیا (IoT)
- تبادل اطلاعات در سیستم‌های غیرمتمرکز بدون نیاز به افشای داده‌های حساس
جمع‌بندی
تکنولوژی Zero-Knowledge Proofs نه‌تنها امنیت و حریم خصوصی را در بلاکچین‌ها افزایش می‌دهد، بلکه با بهبود مقیاس‌پذیری، راهکاری برای کاهش هزینه‌های تراکنش و بهینه‌سازی پردازش اطلاعات ارائه می‌دهد.
بلاکچین‌هایی مانند Ethereum، Zcash، Polygon و StarkNet از این فناوری استفاده می‌کنند و انتظار می‌رود که در آینده، ZKP به استانداردی در سیستم‌های مالی و دیجیتالی غیرمتمرکز تبدیل شود.
نظر شما چیست؟
آیا فکر می‌کنید Zero-Knowledge می‌تواند امنیت و مقیاس‌پذیری بلاکچین را متحول کند؟ نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید!
