طرح پانزی چیست و چگونه کار می‌کند؟

شاید نام پانزی یا همان طرح‌های کلاهبرداری به گوشتان خورده باشد و از خودتان پرسیده باشید از کجا می‌توان مطمئن شد که یک پروژه در دنیای ارزهای دیجیتال و بلاک چین، پانزی است یا قانونی؟ اگر می‌خواهید بدانید طرح پانزی چیست و چگونه می‌توان یک طرح پانزی را تشخیص داد، این مطلب را بخوانید.

طرح پانزی چیست؟

طرح پانزی (Ponzi Scheme)، همان کلاهبرداری در جذب سرمایه است که وعده بازده بالا و ریسک ناچیز را به سرمایه‌گذاران می‌دهد. در این نوع از طرح‌ها، تلاش می‌شود تا با استفاده از پول سرمایه‌گذاران جدید، سود مناسبی را وارد جیب سرمایه‌گذاران اصلی (اولیه) کند. احتمالا متوجه شباهت فراوان طرح پانزی با طرح‌های هرمی شده‌اید. اساس هر دو روش این است که سرمایه‌گذاران جدید و بیشتری جذب شوند تا پول‌ آن‌ها وارد جیب سرمایه‌گذاران اصلی شود.

هر دو روش پانزی و هرمی در زمانی که سیل ورود سرمایه‌گذاران جدید متوقف شود، برملا می‌شوند؛ چراکه پول کافی برای سرمایه‌گذاران قدیمی‌تر، وارد سیستم نمی‌شود. در این زمان است که پانزی بودن این طرح فاش می‌شود.

طرح پانزی چگونه کار می‌کند؟

طرح پانزی یک کلاهبرداری در جذب سرمایه است که در آن وعده سود جذاب و ریسک ناچیز به سرمایه‌گذاران داده می‌شود. شرکت‌هایی که طرح پانزی را انجام می‌دهند، تمام توان و تمرکزشان را روی جذب اعضا(سرمایه‌گذاران) جددی قرار می‌دهند تا میزان ورود پول به سیستم را افزایش دهند.

حالا از درآمد جدید برای دادن سود به سرمایه‌گذاران اصلی و قدیمی‌تر استفاده شده که به‌عنوان سود حاصل از یک معامله قانونی اعلام می‌شود. طرح‌های پانزی به ورود سیل سرمایه‌گذاران جدید وابسته هستند تا بتوانند پول  آن‌ها را به‌عنوان سود به سرمایه‌گذاران قدیمی پرداخت کنند. زمانی که جریان ورود پول قطع شود، این کلاهبرداری‌ها نیز برملا خواهند شد. در واقع، این پروژه‌ها یک کسب و کار مشخص و درآمدزا ندارند، بلکه پول اعضای جدید را به اعضای قدیمی‌تر می‌دهند.

تاریخچه طرح‌های پانزی

عبارت «طرح پانزی» برای اولین بار در سال 1919 و از نام یک کلاهبردار به نام چارلز پانزی برگرفته شد. البته،  اولین سری از کلاهبرداری با استفاده از جذب سرمایه را می‌توان در اواخر قرن نوزدهم میلادی دید. در واقع، اولین بار در کتاب‌های چارلز دیکنز و مارتین چوزلویت در سال‌های 1844 و 1857 از این نوع کلاهبرداری‌ها پرده‌برداری شد.

نشانه‌های طرح‌ پانزی

اما فعالیت طرح‌های پانزی در سال 1920 و فعالیت‌های چارلز پانزی پایان نیافت و تا به امروز هم ادامه دارد. در سال 2008، برنارد مادوف به دلیل اجرای یک طرح پانزی به زندان محکوم شد. اتهام او این بود که گزارشات معاملاتی را به‌صورت نادرست تهیه کرده است که در آن‌ها نشان داده می‌شد یک مشتری شرکت او سودی را دریافت کرده است که اصلا وجود خارجی نداشت. مادوف در 14 آوریل 2021 در زندان از دنیا رفت.

جدا از فناوری و حوزه فعالیتی که طرح‌های پانزی در آن وجود دارند، در اغلب آن‌ها نشانه‌های مشابهی وجود دارد که عبارت‌اند از:

1-وعده تضمین شده دریافت سود بالا و ریسک بسیار ناچیز

2-نرخ بازده بالا و مداوم بدون توجه به شرایط و تغییرات بازار

3-اعلام سرمایه‌گذاری در پروژه‌هایی که در سازمان‌های رسمی و نظارتی ثبت نشده‌اند.

4-استراتژی‌های سرمایه‌گذاری که مخفیانه هستند و اعلام می‌شود که توضیح آن‌ها بسیار پیچیده است.

5-به مشتریان و سرمایه‌گذاران اجازه داده نمی‌شود که اسناد و برنامه‌ریزی‌های کسب و کار را مشاهده کنند.

6-مشتریان برای پرداشت پول خود با مشکلات متعددی مواجه می‌شوند.

7-طرح‌های پانزی معمولا آدرس و شماره تلفن‌های معتبری از خود اعلام نمی‌کنند.

8-از روش‌های عجیب و غریبی برای جذب سرمایه‌گذاران مختلف استفاده می‌شود.

9-پروژه‌های پانزی معمولا فاقد مجوزهای قانونی لازم در حوزه مربوطه هستند. 

سخن پایانی

در این مطلب تلاش کردیم تا شما را با مفهوم کلی طرح پانزی آشنا کنیم. این گونه از طرح‌های کلاهبرداری ممکن است در حوزه‌های مختلف از جمله رمز ارزها نیز رخ دهد. از این رو، با توجه به برخی از مهم‌ترین نشانه‌هایی که در همه طرح‌های پانزی مشترک‌اند، می‌توانید تا حد امکان ریسک ورود به این طرح‌ها را برای خودتان کاهش دهید.